Σάββατο 16 Απριλίου 2016

Αφιέρωμα ΘΟΚΑ || Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2009 / Augusto Boal



Μήνυμα του Augusto Boal

Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι εντυπωσιακές στην καθημερινότητά τους και δημιουργούν παραστάσεις για κάποιες ειδικές περιστάσεις. Είναι εντυπωσιακές στον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης και δημιουργούν παραστάσεις σαν κι αυτή που ήρθατε να δείτε.
Ακόμα κι αν το αγνοείτε, οι ανθρώπινες σχέσεις ακολουθούν μια θεατρική δομή: η χρήση του χώρου, η γλώσσα του σώματος, η επιλογή των λέξεων και ο χρωματισμός της φωνής, η σύγκρουση ιδεών και συναισθημάτων, ό,τι παρουσιάζουμε επί σκηνής και ό,τι ζούμε στη ζωή. Είμαστε φτιαγμένοι από θέατρο!
Γάμοι και κηδείες είναι παραστάσεις αλλά και καθημερινές τελετουργίες τόσο οικείες που δεν το καταλαβαίνουμε. Τελετές και τυχαία περιστατικά όπως επίσης ο πρωινός καφές, η καλημέρα που ανταλλάσουμε, η συνεσταλμένη αγάπη και τα θυελλώδη πάθη, μια συνεδρίαση συγκλήτου ή μια διπλωματική συνάντηση – όλα είναι θέατρο.
Μια από τις κύριες υπηρεσίες της τέχνης μας είναι να ευαισθητοποιήσουμε τους ανθρώπους στις παραστάσεις της καθημερινής ζωής όπου οι ηθοποιοί είναι και θεατές και η σκηνή και οι θέσεις στην πλατεία του θεάτρου συμπίμπτουν. Όλοι είμαστε καλλιτέχνες. Κάνοντας θέατρο μαθαίνουμε να βλέπουμε αυτό που είναι προφανές αλλά που συνήθως δεν μπορούμε να δούμε επειδή δεν έχουμε συνηθίσει να το παρατηρούμε. Αυτό που μας είναι οικείο γίνεται αόρατο: κάνοντας θέατρο φωτίζουμε τη σκηνή της καθημερινής ζωής.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο μια θεατρική αποκάλυψη μας εξέπληξε: εμείς, που νομίζαμε ότι ζούμε σ’ ένα ασφαλή κόσμο, παρά τους πολέμους, τις γενοκτονίες, τις σφαγές και τα βασανιστήρια βεβαίως, ακόμα κι αν αυτά συμβαίνουν σε κάποιες απομακρυσμένες και άγριες περιοχές, εμείς που ζούσαμε μέσα στην ασφάλεια έχοντας επενδύσει τα χρήματά μας σε κάποια ευυπόληπτη τράπεζα ή στα χέρια κάποιου έντιμου χρηματιστή, πληροφορηθήκαμε ότι αυτά τα χρήματα δεν υπάρχουν, ότι ήταν εικονικά, μια θλιβερή δημιουργία κάποιων οικονομολόγων που δεν ήταν καθόλου εικονικοί, κι επιπλέον ούτε υπεύθυνοι ή αξιόπιστοι. Τα πάντα ήταν απλώς άσχημο θέατρο, μια μυστηριώδης πλοκή σύμφωνα με την οποία λίγοι κέρδισαν πολλά και πολλοί έχασαν τα πάντα. Κάποιοι πολιτικοί πλούσιων χωρών πραγματοποίησαν μυστικές συναντήσεις στις οποίες βρήκαν κάποιες μαγικές λύσεις. Και εμείς, θύματα των αποφάσεων τους, θεατές στην τελευταία σειρά του εξώστη μείναμε να κοιτάζουμε.
Πριν από είκοσι χρόνια σκηνοθέτησα την Φαίδρα του Ρακίνα στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Το σκηνικό ήταν φτωχό: δέρματα αγελάδας στο πάτωμα, μπαμπού γύρω-γύρω. Πριν από κάθε παράσταση έλεγα στους ηθοποιούς μου: «Ο μύθος που δημιουργήσαμε μέρα με τη μέρα τέλειωσε. Όταν θα διασχίσετε εκείνα εκεί τα μπαμπού, κανένας από εσάς δεν θα έχει το δικαίωμα να πει ψέματα. Το θέατρο είναι η κρυμμένη αλήθεια».
Όταν κοιτάζουμε πέρα από τα προσχήματα, βλέπουμε καταπιεστές και καταπιεσμένους, σε όλες τις κοινωνίες, τις εθνότητες, τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες· βλέπουμε ένα άδικο και σκληρό κόσμο. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα άλλο κόσμο επειδή γνωρίζουμε ότι αυτό είναι εφικτό. Αλλά εξαρτάται από εμάς να κτίσουμε αυτόν τον άλλο κόσμο με τα χέρια μας παίζοντας στη σκηνή και στην προσωπική ζωή μας.
Δείτε την παράσταση που πρόκειται να ξεκινήσει και μόλις επιστρέψετε σπίτι σας, μαζί με τους φίλους σας παίξτε τα δικά σας έργα και κοιτάξτε αυτό που δεν μπορούσατε ποτέ να δείτε: αυτό που είναι προφανές. Το θέατρο δεν είναι απλώς ένα συμβάν, είναι τρόπος ζωής!
Είμαστε όλοι ηθοποιοί: το να είσαι πολίτης δεν σημαίνει ότι ζεις σε μια κοινωνία, σημαίνει ότι την αλλάζεις.

Μετάφραση: Βίκυ Μαντέλη, Νεόφυτος Παναγιώτου

Πηγή:
- http://www.hellastheatre.gr/wtd2009/

Κυριακή 3 Απριλίου 2016

Αφιέρωμα ΘΟΚΑ || Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2008 / Robert Lapage



Robert Lapage, Καναδάς

Υπάρχουν πολλές υποθέσεις σχετικά με την καταγωγή του θεάτρου αλλά η πιο ενδιαφέρουσα αφορά σε ένα μύθο:

Ένα βράδυ, στις απαρχές του χρόνου, μια παρέα ανδρών συγκεντρώθηκαν σε μια σπηλιά για να ζεσταθούν γύρω από τη φωτιά και να διηγηθούν ιστορίες. Ξαφνικά, ένας από αυτούς σκέφτηκε να σηκωθεί όρθιος και να χρησιμοποιήσει την σκιά του για να δώσει εικόνα στην ιστορία του. Χρησιμοποιώντας το φως από τις φλόγες έκανε να εμφανιστούν πάνω στους τοίχους της σπηλιάς χαρακτήρες μεγαλύτεροι απ’ το πραγματικό. Κατάπληκτοι οι υπόλοιποι της παρέας αναγνώρισαν με την σειρά τους το δυνατό και τον αδύνατο, τον κατακτητή και τον κατακτημένο, το Θεό και το θνητό.

Στις μέρες μας, το φως των προβολέων αντικατέστησε την αρχική φωτιά και ο μηχανικός εξοπλισμός της σκηνής τους τοίχους της σπηλιάς. Και με όλο το σεβασμό προς κάποιους συντηρητικούς, αυτός ο μύθος μάς υπενθυμίζει ότι η τεχνολογία βρίσκεται στο ξεκίνημα του θεάτρου και ότι δεν πρέπει να θεωρείται ως απειλή αλλά ως συνδετικό στοιχείο.

Η επιβίωση της τέχνης του θεάτρου εξαρτάται από την ικανότητά του να ξαναεφευρίσκει τον εαυτό του αγκαλιάζοντας νέα εργαλεία και νέες γλώσσες. Γιατί πώς αλλιώς θα μπορούσε το θέατρο να εξακολουθεί να είναι μάρτυρας των μεγάλων θεμάτων της εποχής του και να προωθεί την κατανόηση ανάμεσα στους ανθρώπους, χωρίς πρώτα από όλα να διαθέτει το ίδιο ένα πνεύμα ανοιχτό; Πώς θα μπορούσε να υπερηφανεύεται ότι προσφέρει λύσεις στα προβλήματα της μισαλλοδοξίας, του αποκλεισμού και του ρατσισμού, αν στην πράξη αντιστεκόταν στη σύνθεση και στην ενσωμάτωση;

Προκειμένου να εκπροσωπήσει τον κόσμο σε όλη του την πολυπλοκότητα, ο καλλιτέχνης πρέπει να παράγει νέες φόρμες και ιδέες, και να εμπιστευτεί την ευφυΐα του θεατή, ο οποίος είναι σε θέση να διακρίνει το σχήμα της ανθρωπότητας μέσα από αυτό το αέναο παιχνίδι φωτός και σκιάς.

Είναι γεγονός ότι παίζοντας πολύ με την φωτιά, διατρέχουμε τον κίνδυνο να καούμε. Και μπορεί να καούμε, θα έχουμε όμως ταυτόχρονα κερδίσει την ευκαιρία της έκπληξης και της διαφώτισης.

Robert Lepage
Κεμπέκ, 17 Φεβρουαρίου 2008


Βιογραφικό Σημείωμα

Πολύπλευρος και ικανός σε κάθε μορφή της θεατρικής τέχνης, ο Robert Lepage είναι εξίσου ταλαντούχος ως σκηνοθέτης, σκηνογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Προσεγγίζει δημιουργικά και αυθεντικά το θέατρο, στοιχείο που του χάρισε παγκόσμια αναγνώριση και κλόνισε τα παραδοσιακά σύμβολα της κλασικής σκηνοθεσίας, ειδικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών που εφαρμόζει στο θέατρό του. Η σύγχρονη ιστορία είναι η πηγή έμπνευσής του, ενώ η μοντέρνα και πρωτότυπη δουλειά του ξεπερνά κάθε όριο.

Ο Robert Lepage γεννήθηκε στο Κεμπέκ του Καναδά το 1957. Από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για τη γεωγραφία και όταν αργότερα ήρθε σε επαφή με όλες τις τέχνες, το θέατρο ήταν αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον του. Σε ηλικία 17 ετών ξεκίνησε τις σπουδές του στο Conservatoire d’art de Québec. Ύστερα από μια περίοδο σπουδών στο Παρίσι το 1978 επέστρεψε στο Κεμπέκ και ασχολήθηκε με πολλά δημιουργικά projects αποκτώντας εμπειρία ως ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης. Δυο χρόνια αργότερα συνεργάστηκε με το Théâtre Repère.

Από το 1989 ως το 1993 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής του Théâtre français στο Εθνικό Κέντρο Τεχνών στην Οττάβα. Το 1994 σηματοδοτεί στροφή στην καριέρα του με την ίδρυση της εταιρείας παραγωγής Ex Machina. Την ίδια χρονιά κάνει το ντεμπούτο στον κινηματογράφο γράφοντας και σκηνοθετώντας την πρώτη του ταινία Le Confessional.

Η δουλειά του Robert Lepage έχει βραβευτεί πολλές φορές. Το Σεπτέμβριο του 2000 του απονεμήθηκε το βραβείο SORIQ από την Εταιρεία Διεθνών Σχέσεων του Κεμπέκ για την απήχηση της δουλειάς του εκτός συνόρων. Το 2002 η γαλλική κυβέρνηση τον τίμησε με τη διάκριση της Λεγεώνας της Τιμής ενώ το 2005 τιμήθηκε με το βραβείο Στανισλάβσκι για τη συμβολή του στο διεθνές θέατρο και τη διασπορά των παραστάσεών του σε όλο τον κόσμο. Το 2007 τιμήθηκε από το Φεστιβάλ της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης με τη διάκριση «Βραβείο της Ευρώπης», βραβείο με το οποίο έχουν διακριθεί μεταξύ άλλων η Αριάν Μνουσκίν και ο Μπομπ Ουίλσον.

Πηγή:
- http://www.hellastheatre.gr/wtd-2008/